Metoda inegracji sensorycznej
Zaburzenia integracji sensorycznej to najczęstszy problem z którym zgłaszają się do mnie mali peacjenci. Wniosek nasuwa się sam – liczba dzieci przejawiających trudności jest alarmująca, a rodzice często nie mają świadomości, że trudności dziecka mogą wynikać z nieprawidłowego rozwoju procesów integracji sensorycznej. Problem przetwarzania sensorycznego rośnie wraz z rozwojem cywilizacji, przyczyn możemy się dopatrywać w różnych sferach. Niejednokrotnie leżą one w nieprawidłowym przebiegu ciąży i porodu oraz w okresie rozwoju niemowlęcego, często są dziedziczone od rodziców, nabywane w toku rozwoju lub zahamowane przez czynniki zewnętrzne, środowisko, brak odpowiedniej stymulacji ośrodkowego układu nerwowego. Coraz częściej obserwuje się przestymulowanie poprzez gry komputerowe i smartfony. Problem potęguje niewłaściwa dieta, większość art. spożywczych dla dzieci zawiera mnóstwo cukru. Badania pokazują, że pestycydy, chemia gospodarcza oraz niektóre kosmetyki mają negatywny wpływ na rozwój i funkcje układu nerwowego. Efektem zaburzeń przetwarzania sensorycznego mogą być trudności w uczeniu się, nadpobudliwość psycho-ruchowa, trudności społeczno-emocjonalne, trudności w koordynacji ruchowej i wiele innych.
Historia
Metoda integracji sensorycznej została stworzona przez amerykańską psycholog i terapeutę Jean Ayres w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Ayers wykazała praktyczne znaczenie trzech podstawowych, najwcześniej dojrzewających systemów zmysłowych w procesie prawidłowego rozwoju dziecka. Są to: system dotykowy, system czucia głębokiego, tak zwana propriocepcja – czucie własnego ciała, układ przedsionkowy zwany zmysłem równowagi. Mózg w każdej chwili naszego życia odbiera, segreguje i przetwarza bodźce zmysłowe, które docierają do niego z naszego ciała. Poszczególne zmysły współdziałają ze sobą podczas wykonywania złożonych zadań i ten proces stanowi podstawę ich integracji. Tworzenie procesów integracji sensorycznej i ich doskonalenie odbywa się w pniu mózgu – części ośrodkowego układu nerwowego. Niedobór lub brak dopływu bodźców zakłócają tworzenie się prawidłowej integracji zmysłowej. U wielu dzieci nieprawidłowe reakcje, zachowania oraz trudności szkolne mogą być spowodowane właśnie zaburzeniami w integracji sensorycznej. Nierówne tempo rozwoju w zakresie powstawania poszczególnych umiejętności może wskazywać na obniżony proces integracji zmysłowej. Układ przedsionkowy i układ proprioceptywny umożliwiają odbieranie doznań związanych z ruchem i zmianami w ruchu. Wpływają na utrzymanie równowagi, świadomość przestrzeni, właściwe napięcie mięśniowe, koordynację i płynność ruchu. Od jego prawidłowego działania zależy kształtowanie się i rozwój funkcji ruchowych, czuciowych i poznawczych. Niedojrzałość układu przedsionkowego przejawia się charakterystycznymi zaburzeniami w funkcjonowaniu dziecka na co dzień oraz trudnościami w nauce. System propriocepcji odbiera informacje z mięśni, ścięgien i stawów. Prawidłowe działanie tego systemu wpływa na sprawne poruszanie się i wykonywanie czynności ruchowych bez konieczności kontroli wzrokowej. Pomaga budować schemat ciała i poczucie, gdzie znajdują się nasze części ciała i jak się poruszają. Układ dotykowy pomaga różnicować to, czego dotykamy i gdzie jesteśmy dotykani. Ma wpływ na poczucie bezpieczeństwa, równowagę emocjonalną, koncentrację uwagi i funcje ruchowe. Odbieranie wrażeń dotykowych odbywa się za pomocą czucia powierzchniowego i różnicującego. Nieprawidłowości w zakresie odbierania i przetwarzania bodźców dotykowych to nadwrażliwość lub obronność dotykowa.
Przykłady ćwiczeń
Usprawnianie układu przedsionkowo-proprioceptywnego:
- skoki obunóż w miejscu, do tyłu do przodu, na boki
- przeskakiwanie z nogi na nogę
- w siadzie kręcenie się w kółko na pośladkach
- ślizganie się w kółko na brzuchu i na plecach
- wahadłowe ruchy głową
- skłony, skręty i kręcenie głową
- marsz z wymachami rąk i nóg
- skoki pajacyka
- przewroty w przód i w tył
- skoki żabki
- zeskakiwanie z powierzchni
- skakanie na dmuchanym materacu
- toczenie się po materacu w różnych kierunkach
- kołysanie się do przodu i na boki: w leżeniu na plecach z nogami ugiętymi, skrzyżowanymi, przyciągniętymi do klatki piersiowej oplecionymi rękami
- huśtanie w kocu, na huśtawkach, w hamaku
- zjeżdżanie ze zjeżdżalni
- jazda na hulajnodze, rowerze
- skakanie na piłkach typu skoczki
- obracanie się w fotelu obrotowym (zaczynamy od dwóch, trzech obrotów w jedną stronę, zatrzymujemy fotel i obracamy go w przeciwną stronę)
- wspinanie się po drabince
- turlanie się po podłodze z nogami wyprostowanymi i rękami ułożonymi wzdłuż ciała
- ślizganie się na małym kocyku w pozycji na brzuchu, dziecko odpycha się rękami od podłoża albo rodzic ciągnie dziecko za kocyk lub ręce
- w leżeniu na brzuchu: masaż pleców, rąk i nóg dziecka piłkami o różnym stopniu sprężystości i zróżnicowanej fakturze ruchem turlania i sprężynowania
- naleśnik – zawijanie dziecka w koc, folię z pęcherzykami, karimatę (głowa zawsze na zewnątrz), następnie dociskanie pleców, pośladków, rąk, nóg rękoma
- podskoki, obroty, kontrolowane upadki na materacu
- zabawy w przepychanie i siłowanie się
- w leżeniu na plecach dociskanie kolan do klatki piersiowej
- leżenie na podłodze z nogami opartymi o ścianę i toczenie stopami piłkami piłki plażowej
- w leżeniu na plecach: przenoszenie za głowę piłek lub woreczków utrzymywanych między nogami
- odbijanie stopami piłki plażowej
- odbijanie balonika w nietypowy sposób: głową, łokciem, nogą
- wałkowanie pleców wałkiem kuchennym lub tubą
- przeciąganie liny
- przenoszenie ciężkich przedmiotów
Usprawnianie układu dotykowego:
- dotykanie dłoni i przedramion materiałami o różnej fakturze, na początku dziecko ustala swoje preferencje
- wkładanie rąk i nóg do pojemnika wypełnionego piłeczkami, kasztanami, orzechami itp.
- szukanie ukrytych, drobnych przedmiotów w koszu wypełnionym kaszą, grochem, fasolą itp.
- wyklejanie z plastelin, ciastoliny leżącej ósemki
- różnicowanie szczypania, drapania, opukiwania, oklepywania
- stymulacja termiczna: stosowanie na przemian ciepłych i zimnych butelek wypełnionych wodą na dłonie, stopy, stawy
- smarowanie dłoni pianką do golenia
- kreślenie na plecach dziecka znaków, kształtów, cyfr, liter
- wskazywanie miejsca dotyku bez pomocy wzroku
- odtwarzanie przez dziecko wzorów i liter kreślonych na wierzchu jego dłoni i na przedramieniu
- domina dotykowe – dobieranie w pary figur o tej samej fakturze bez kontroli wzroku
- rozpoznawanie umieszczonych w woreczku drobnych przedmiotów codziennego użytku bez kontroli wzroku
- robienie kul z papieru o różnej fakturze i rzucanie nimi do celu
- rysowanie figur, liter na tackach wypełnionych piaskiem, kaszą, ryżem
Usprawnianie małej motoryki i grafomotoryki:
- gniecenie gąbki, piankowych piłeczek
- ugniatanie papieru, masy papierowej, solnej, gliny, plasteliny
- ugniatanie małych kuleczek z krepiny trzema palcami
- przeciąganie liny
- nakładanie makaronu, korali na patyk, sznurek
- wrzucanie monet do skarbonki
- składanie i rozkładanie papieru
- spacerowanie palcami po stole
- wieszanie chusteczek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami
- zbieranie pęsetą drobnych elementów
- zakręcanie i odkręcanie nakrętek od słoików i butelek
- kreślenie na tablicy kredą, pędzlem umoczonym w wodzie
- wodzenie palcem po wzorach, szlaczkach
- malowanie palcami ,malowanie gąbką, watą
- rysowanie palcem w piance do golenia, w kremie
- pogrubianie prostych wzorów
- prowadzenie linii między dwoma liniami
- obrysowywanie szablonów
- wydzieranie papieru, bibuły
- przecinanie papieru, kartonu nożycami
- gry typu: pchełki, skaczące żabki
- formowanie kulek palcami z folii aluminiowe
Ćwiczenia ruchów naprzemiennych koordynujących półkule mózgowe:
- zabawa w robienie orłów na śniegu w pozycji leżącej
- unoszenie prawej ręki i lewej nogi oraz lewej ręki i prawej nogi w leżeniu na plecach
- chwytanie prawą ręką lewej pięty i lewą ręką prawej pięty w leżeniu na plecach
- dotykanie na zmianę prawą ręką lewego kolana i lewą ręką prawego kolana
- skoki pajacyka
- w pozycji na czworakach: prostowanie prawej ręki i lewej nogi oraz lewej ręki i prawej nogi wyciąganie na przemian na boki prawej reki z lewą nogą i lewej ręki z prawą nogą
- na stojąco: dotykanie za plecami prawą ręką lewej pięty ze skrętem tułowia w prawo i lewą ręką prawej pięty ze skrętem w lewo
- przeskakiwanie z nogi na nogę w różnym tempie
- maszerowanie połączone z wymachami rąk
- przekładanie lub przerzucanie woreczka z ręki do ręki na wysokości wzroku
Ważne informacje dla rodziców:
1. Uważnie obserwuj dziecko dostosowując do niego aktywności.
2. Każdy rodzaj ruchu, zabawy ruchowej musi być przez dziecko akceptowany.
3. Nie można forsować ruchu, który wywołuje u dziecka wyraźny niepokój.
4. Należy stopniować intensywność zabaw ruchowych.
5. Należy obserować stan pobudzenia dziecka i dostosować do niego tempo aktywności ruchowej.
6. Aktywności stosuj naprzemiennie np. najpierw stymulacja ruchowa, potem dotykowa i proprioceptywna.
7. Jeśli pojawią się niepokojące zachowania u dziecka skonsultuj się z teraputą.
8. Kontroluj sytuację wokół dziecka pod kątem nadmiernej ilości stymulacji sensorycznej: słuchowej, wzrokowej( tv, komputer), dotykowej, węchowej.
9. Kontroluj dietę dziecka, być może jego zachowanie wynika z nietolerancji pokarmowej np. glutenu, alergii pokarmowych,nadmiaru słodyczy.
10.W razie wątpliwości można skontaktować się z terapeutą.
Please follow and like us:
